تعریف تکنولوژی آموزشی

   اولین تعریف سایت تکنولوژی پیشرفته آموزشی، تعریف تکنولوژی آموزشی است. تعاریف متعددی از تکنولوژی آموزشی ارائه شده است اما کمیته تعاریف و اصطلاحات انجمن تکنولوژی و ارتباطات آموزشی آمریکا (AECT) [1] در آخرین تعریف تکنولوژی آموزشی در سال ۲۰۲۲ آن را مطالعه و کاربرد اخلاقی نظریه، تحقیق و بهترین شیوه‌ها برای پیشبرد دانش و همچنین میانجی‌گری و بهبود یادگیری و عملکرد از طریق طراحی راهبردی، مدیریت و اجرای فرآیندها و منابع آموزشی و یادگیری مطرح کرده است. براساس این تعریف و تعاریف مشابه این رشته دارای محورهای مطالعاتی و حرفه‌ای نظیر طراحی، توسعه، تولید، اجرا، مدیریت و پشتیبانی، سنجش و ارزشیابی و همچنین ابعاد مختلف نظیر حل مساله، سخت‌افزار و نرم‌افزار در حوزه آموزش و یادگیری است. پس از آشنایی با مفهوم تکنولوژی آموزشی، در ادامه ضرورت دارد زیرشاخه اصلی این رشته یعنی طراحی آموزشی را معرفی نماییم و سپس بحث تولید محتوا که در واقع یکی از ابعاد و عناصر طراحی آموزشی می‌باشد، مطرح خواهد شد.

تکنولوژی آموزشی

تعریف طراحی آموزشی

   دومین تعریف سایت تکنولوژی پیشرفته آموزشی، تعریف طراحی آموزشی است که از اصلی‌ترین مباحث تکنولوژی آموزشی می‌باشد. طراحی آموزشی یک رشته علمی است که در مرحله اول مربوط به تولید طرح‌های دقیق برای توسعه، اجرا، ارزیابی و نگهداری شرایطی است که هدف آن‌ها آغاز و تسهیل فرآیندهای یادگیری در حوزه‌های موضوعی و تخصصی می‌باشد. طراحی آموزشی شامل هر دو نظریه علمی و تکنولوژیکی در زمینه طراحی محیط‌های یادگیری است. نظریه‌های علمی مبنایی برای توصیف، تبیین و پیش‌بینی مسائل خاص است، در حالی که نظریه‌های تکنولوژیکی مبنایی اساسی برای بهره برداری از قوانین با هدف بهینه‌سازی اقدامات عملی ارائه می‌دهند. به عبارت دیگر، نظریه‌های تکنولوژیکی راهنمای مشخصی از اقدامات با هدف تبدیل نظریه به عمل را ارائه می‌دهند. در طراحی آموزشی، هر دو نظریه‌های علمی و تکنولوژیکی به یک اندازه اهمیت دارند. یک نظریه علمی مبانی لازم برای یک تکنولوژیی را نشان می‌دهد، که این چیزی جز تبدیل یک نظریه علمی به عمل نیست.

طراحی آموزشی

تعریف محتوای الکترونیکی

   یکی از مهم‌ترین مباحث تکنولوژی آموزشی و طراحی آموزشی، محتوای الکترونیکی و تولید آن است. محتوای الکترونیکی با ترکیب چندین رسانه‌ متعدد توسعه می‌یابد. اجزایی مثل متن، صوت، تصویر، فیلم و انیمیشن که جهت حصول اطمینان از درک بهتر علم و دانش یا مهارت به مخاطبان ارائه می‌شود (آموتا، 2019). تولید محتوای الکترونیکی فرآیندی است که مواد درسی در قالب دیجیتال به صورت متنی، گرافیکی، صوتی، ویدئویی، انیمیشنی، شبیه‌سازی و چند رسانه‌ای ساخته شده و می‌تواند به صورت آنلاین، آفلاین و ترکیبی ارائه شود (لی، شریف و رحیم، 2018).

تولید محتوای الکترونیکی

فناوری‌های نوین

   از مباحث جدیدی که تکنولوژی آموزشی، طراحی آموزشی و تولید محتوا را تحت تأثیر قرار داده، فناوری‌های نوین دیجیتالی می‌باشد. فناوری‌های نوین دیجیتالی یکی از عوامل تأثیرگذار در فرآیند آموزش و یادگیری  است. توسعه فناوری‌های نوین دیجیتالی، حرکت از رویکردهای سنتی آموزش به رویکردهای نوین و یادگیرنده محور را تسهیل خواهد کرد. نبود فناوری‌های نوین، کاستی در آموزش محسوب نمی‌شود اما برای تحول در آموزش به وجود آن‌ها نیاز هست. یک محیط یادگیری هوشمند در واقع محیط فیزیکی غنی شده با فناوری‌های نوین دیجیتالی است که قادر به ایجاد یادگیری مؤثر می‌باشد.

   در میان فناوری‌های نوین دیجیتالی می‌توان به هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)، ربات‌ها (Robots)، واقعیت افزوده (Augmented reality)، واقعیت مجازی (Virtual Reality)، واقعیت کاهیده (Diminished Reality)، هولوپورت (Holoport)، دو قلوی دیجیتالی (Digital Twin)، متاورس (Metaverse)، شبکه‌های موبایلی (Mobile networks)، اینترنت اشیاء (Internet of Things)، چاپ سه بعدی (3D Printing)، چاپ چهار بعدی (4D Printing)، زنجیره بلوکی (Blockchain)، رایانش ابری (Cloud computing)، رسانه‌های اجتماعی یا شبکه‌های اجتماعی (Social media or social network)، تحلیل داده، محاسبه پیشرفته، اتوماسیون اداری، سیستم پاسخگویی کلاس درس، چت کلاسی و سخنرانی‌های الکترونیکی اشاره کرد. در سیستم‌های آموزشی با تغییر در طراحی‌ آموزشی و حرکت به سمت طراحی یادگیری، کاربرد فناوری‌های نوین دیجیتالی تحول بزرگی در فرآیند آموزش و یادگیری ایجاد خواهند کرد.

واقعیت افزوده، نمونه‌ای از فناوری‌های نوین آموزشی

Fn [1]. Association for Educational Communications and Technology (AECT)